van deze stip hebben we er vier!
Natuurlijk Tuinieren op de plattegrond van ATV Zonnegaarde:
- Vlindertuin bij tuin 2
- Bramenboog in de groenstrook bij tuin 3 en 4
- Varenbos, bij tuin 14, ook een uitkijkpunt
- Brandnetelbos met vlinders bij tuin 70 en 89, ook een uitkijkpunt
- Uitkijkpunt naar de boerderij, bij tuin 104
- Wilde bloemen met insectenhotel tegenover bij tuin 32
- Wilde bloemen maaibeleid bij tuinen 41 tot 73 en 62 tot 76
- Stapelmuurtjes bij de tuinen 25, 26, 35 en 36
- Bijenweide bij de tuinen 99 en 100
- Vogelrustgebied achter de tuinen 101 tot 104
Natuurlijk tuinieren
Het uitgangspunt van natuurlijk tuinieren is de tuin zo in te richten en te onderhouden, dat de natuur zich er optimaal kan ontwikkelen. De hele aanpak is er daarbij op gericht om zo veel mogelijk dieren uit de natuur de mogelijkheid te bieden om te leven, te schuilen, voedsel te zoeken, zich voort te planten en te overwinteren. Ook wilde planten zijn in beginsel welkom. Een tuin kan tenslotte niet zonder de natuur: voor een gezonde tuin zijn er vogels, egels, padden, bijen, lieveheersbeestjes en tal van andere insecten en ‘kriebelbeestjes’ nodig. Heel veel dieren zijn een belangrijke schakel in een voedselketen. Er is daarom alle reden om te streven naar een gezonde biodiversiteit in de tuin.
Zonnegaarde is in 2009 begonnen met natuurlijk tuinieren. In het park zijn toen allerlei voorzieningen aangelegd voor wilde planten en dieren, waaronder een moerasje, een bijenweide en een vogelrustgebied. In 2010 is het landelijke keurmerk Natuurlijk tuinieren aangevraagd, wat in 2011 geresulteerd heeft in een waardering met 3 stippen bij het lieveheersbeestje, het symbool van het keurmerk. In 2015 en 2019 is het park opnieuw beoordeeld en heeft toen beide keren de hoogste waardering gekregen: 4 stippen. Zo’n 15% van de leden van Zonnegaarde is direct betrokken bij het onderhoud van de projecten.
Verscheidene leden van Zonnegaarde zijn lid van erkende natuurbeschermingsorganisaties als de KNNV (Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging; www.knnv.nl), IVN (vereniging voor natuureducatie en duurzaamheid; www.ivndenhaag.nl) en de Haagse vogelbescherming (www.haagsevogels.nl). Enkele zijn ook gediplomeerd IVN-natuurgids; er is dus een schat aan kennis omtrent soorten en natuurbescherming en -beheer aanwezig. Het voorgaande leidt ook tot een nauwe samenwerking met de genoemde organisaties.
De activiteiten voor natuurlijk tuinieren
Monitoren van flora en fauna
Kennis van de natuur in het park is essentieel om haar te kunnen beschermen. Vogels worden al sinds 2004 gemonitord. De ijsvogel en de grote bonte en de groene specht worden geregeld waargenomen. Verder kan het monitoren van flora en fauna inzicht geven in de gevolgen van klimaatverandering, zelfs op de kleine schaal van het park.
De natuur buiten het park brengen
In samenwerking met de gemeente Den Haag is in 2016 een gebiedje naast het park ingezaaid met inheemse veldbloemen om buurtbewoners de schoonheid van de natuur te laten zien en om ze uit te nodigen het park te bezoeken.
Streven naar maximaal resultaat tegen minimale kosten
Door materialen te hergebruiken en te recyclen proberen we met zo weinig mogelijk kosten een zo groot mogelijk resultaat te bereiken. Als voorbeeld kan het gebruik van snoeiafval voor het maken van takkenrillen of vogelbosjes gelden. Oude stenen worden gestapeld tot allerlei muurtjes ten behoeve van amfibieën en insecten. De keuze van (zo mogelijk inheemse) planten voor de projecten wordt afgestemd op de plaatselijke omstandigheden, zoals de kleibodem.
Deelname aan landelijke projecten
Zonnegaarde probeert altijd deel te nemen aan landelijke projecten van het radio- en tv-programma Vroege vogels, zoals de tuinvogeltelling, de bodembeestjesdag of de vlindertelling.
Aanleg van verschillende biotopen
Ten behoeve van allerlei wilde planten en dieren zijn er verschillende biotopen aangelegd, vooral langs de buitenrand van het park. Los van de activiteiten van de deelnemers op hun eigen tuin – zoals afzien van het gebruik van bestrijdingsmiddelen – vormen die biotopen de kern van de activiteiten voor natuurlijk tuinieren. Ze maken het mogelijk om aandacht te vestigen op bepaalde groepen planten of dieren. De belangrijkste worden hieronder genoemd.
- Een moerasje dat verbonden is met de waterloop die het park omgeeft, en dat erg in de smaak valt bij amfibieën en watervogels. Het heeft een aanzienlijke ecologische waarde. Zo komen er echte heemst, zwanenbloem, wilde cichorei en gevlekte orchis voor.
- Een poel als voortplantingsplaats voor amfibieën. De poel bevat een grote variatie aan inheemse planten, waarvan er zich diverse spontaan gevestigd hebben.
- Door een goed maaibeleid en ecologisch beheer van het grote grasveld hebben diverse inheemse planten als de pinksterbloem en de (beschermde) kievitsbloem de kans gekregen zich daar blijvend te vestigen.
- Onder een aantal hoge loofbomen is een schaduwtuin aangelegd met varens en zgn. stinzenplanten: vooral bolgewassen die vroeg in het voorjaar bloeien. Tegen de tijd dat de bomen in blad staan, zijn de bollen uitgebloeid en wachten ze het volgende voorjaar af.
- Er is een bijenweide met enkele bijenkasten. De bijenweide is helemaal ingericht op honingbijen, wilde bijen en andere insecten. Er komen bijzondere soorten voor, zoals behangersbijen (grote wolbij!) en veel soorten zweefvliegen. De planten ter plaatse zijn zo gekozen, dat er gedurende het hele groeiseizoen iets in bloei staat.
- Naast de bijenweide ligt het vogelrustgebied, waar ook enkele nestkasten hangen. Dit deel van het park wordt zo veel mogelijk met rust gelaten. Alleen buiten het broedseizoen, dus in het late najaar en de winter, wordt er onderhoud gepleegd. Dat laatste komt dikwijls vooral neer op nestkasten schoonmaken en wilde braam verwijderen.
- Langs een deel van de rand van het park loopt een natuurpad, dat belegd is met boomschors en houtsnippers. Juist daardoor heeft het zich kunnen ontwikkelen tot een eldorado voor paddenstoelen.
- Er is een border met geurende kruiden. Deze border is verhoogd aangelegd, zodat hij gemakkelijk toegankelijk is voor rolstoelgebruikers.
- Er is een vlindertuin met bloemen die veel nectar produceren. Vlinders leven van nectar. In een ander deel van het park is een hoekje waar brandnetels met rust worden gelaten, omdat die het voedsel vormen voor de rupsen van diverse mooie dagvlinders.
- In 2015 is een van de leden begonnen met de aanleg van een educatieve en botanische tuin, waar onder meer aandacht wordt gegeven aan bedreigde en beschermde planten.